Στο Γιαλό Πετούν οι Γλάροι (και κάτι Drones) // Αναδημοσίευση από το Τεύχος 90

Γεια σε όλους και όλους! Γεια σε όσους πήζουν στην Αθήνα, γεια σε όσες πήζουν στις σεζόν, γεια και σ’ όσους κατάφεραν για ένα ακόμα καλοκαίρι να ξεπήξουν κάνοντας διακοπές. Έφτασε ένας ακόμα Αύγουστος, δηλαδή ο μήνας «που δεν υπάρχουν ειδήσεις» σύμφωνα με τον Ουμπέρτο Έκο, η αλλιώς ο μήνας όπου συμβαίνουν τα πιο τερατώδη πράγματα αλλά κανείς δεν ασχολείται, σύμφωνα με την πάρτη μας.

 Και να τι συνέβη πριν ένα διβδόμαδο:

Ο πρωθυπουργός μας κυκλοφόρησε ένα οικολογικό ντοκιμαντέρ δυόμιση λεπτών με ψαράκια, χελώνες, γαλάζια νερά και βαθιά συγκίνηση για τα πλάσματα της θάλασσας. Πίσω από τα υποβρύχια πλάνα κλεμμένα από ντοκιμαντέρ του Netflix, το ζουμί ήταν αυτό:

Άλλοι δύο χάρτες με εκτάσεις που προσπαθεί το ελληνικό κράτος να κατοχυρώσει μέσω οικολογίας. Η συνολική τους έκταση θα φτάνει τα 27.5000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή «25% παραπάνω απ’ τις αρχικές εξαγγελίες. Με τα δύο πάρκα η Ελλάδα αποκτά από τις μεγαλύτερες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο» τόνισε μάλιστα ο πρωθυπουργός.^[1]«Τουρκικός χάρτης για τα θαλάσσια πάρκα –  “Κλείνουν” και το Καστελόριζο», news247.gr, 02/08/2025. Ο πρώτος χάρτης κόβεται επιμελώς ώστε να μη φανεί στα δεξιά πόσο κοντά είναι η Τουρκία.

Φυσικά το τουρκικό υπ. Εξωτερικών δεν αντιμετώπισε τις εξαγγελίες ως στροφή του Μητσοτάκη προς την οικολογία, αλλά ως «μια προσπάθεια να διαταράξει το status quo». Και λίγες μέρες αργότερα αποφάσισε να προστατέψει κι αυτή τις φώκιες του Αιγαίου, δημοσιεύοντας έναν χάρτη με τα δικά της «θαλάσσια πάρκα»:

Και, ω του θαύματος, ούτε το ελληνικό υπ. Εξωτερικών πίστεψε τις οικολογικές προθέσεις της Τουρκίας, χαρακτηρίζοντάς την κίνηση «απαράδεκτη, μονομερή και παράνομη», παρ’ όλο που μέχρι κι η εφημερίδα Καθημερινή την θεωρεί πιο μετριοπαθή απ’ την ελληνική, σημειώνοντας πως στον τουρκικό χάρτη «δεν περιλαμβάνονται πάντως βαχονησίδες στο Αιγαίο, που η Τουρκία θεωρεί ότι είναι αμφισβητούμενης κυριαρχίας («γκρίζες ζώνες»), ενώ το ελληνικό θαλάσσιο πάρκο είχε περιλάβει τέτοιες νησίδες (Κίναρος, Λέβιθα και άλλες)».^[2]«Πάρκα χωρίς “γκρίζες ζώνες”», Η Καθημερινή, 03/08/2025.

Το πράγμα βρίσκεται σε εξέλιξη. Βρίσκεται σε εξέλιξη μες στον Αύγουστο, όπου δεν «υπάρχουν ειδήσεις», δηλαδή όπου δεν πολυασχολείται και κανείς με την εξέλιξή του. Παρ’ όλα αυτά, αν θέλει κανείς να θυμηθεί την ιστορία του, είχαμε ασχοληθεί μαζί της πριν από ένα χρόνο, δηλαδή την τελευταία φορά που ο Μητσοτάκης την είδε David Attenborough της Μεσογείου.

Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο τεύχος 90 του περιοδικού Antifa. Ας θυμηθούμε λοιπόν την ιστορία του πράγματος και βλέπουμε για την εξέλιξή του. Κατά τ’ άλλα καλές βουτιές (και προσοχή μη βρεθείτε στο επίκεντρο κανενός θαλάσσιου πάρκου…)

---

Στο Γιαλό Πετούν οι Γλάροι (και κάτι Drones) // Αναδημοσίευση από το Τεύχος 90

Η προστασία των θαλασσών και ο ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός

Η φράση «θαλάσσιο πάρκο» με πρώτη σκέψη μάς φέρνει στο μυαλό κάτι σαν το Allou Fun Park. Η πρόσφατη συζήτηση όμως περί «θαλάσσιων πάρκων» στο Αιγαίο και το Ιόνιο δεν είχε και πολλή fun. Αντίθετα, αποτέλεσε εστία έντασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, προκάλεσε ανακοινώσεις και κόντρα-ανακοινώσεις των αντίστοιχων υπουργών και μονοπώλησε για λίγες μέρες την ειδησεογραφία σαν μίνι θερμό επεισόδιο.

Και μπορεί να το ξέραμε πως ο καλός μας πρωθυπουργός είναι πολύ «ευαίσθητος σε θέματα περιβάλλοντος», αλλά τι μύγα τον τσίμπησε τώρα και θέλει να σώσει τα ψάρια του Αιγαίου; Όπως δήλωσε στα μέσα του Απρίλη,

Είναι παράδοξο το γεγονός ότι, αν και είμαστε μια χώρα θαλασσινή, στην πολιτική μας για τη φύση προτάσσουμε μονοσήμαντα κυρίως την προστασία του «πρασίνου». Όχι, όμως, εξίσου και τη διαφύλαξη του «απέραντου γαλάζιου» που μας περιβάλλει.^[3]Κ. Μητσοτάκης, «Η προστασία του περιβάλλοντος είναι και γαλάζια», Η Καθημερινή, 15/4/2024.

Αυτά είναι. Ο Νέγκρι έγραψε το «Απ’ το Κόκκινο στο Πράσινο» κι ο Κούλης θα γράψει το «Απ’ το Πράσινο στο Γαλάζιο». Πέρα απ’ το κρύο αντιεξουσιαστικό χιούμορ όμως, το όλο πράγμα δεν είναι καθόλου αστείο.^[4]Εντάξει, η αλήθεια είναι ότι έτσι τιτλοφόρησε το κείμενο του Νέγκρι ο Καραμπελιάς, αλλά το νόημα το πιάνετε. Γιατί η προστασία της άγριας ζωής του Αιγαίου έχει δεκαετίες που χρησιμοποιείται ως γλώσσα διεξαγωγής του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού. Και αν κοιτάξουμε λίγο το παρελθόν της, μπορεί να καταλάβουμε καλύτερα το παρόν της.

Για αρχή χρειάζεται να επαναλάβουμε δύο απ’ τις βασικές θέσεις του σχήματος που χρησιμοποιούμε για να καταλαβαίνουμε τον κόσμο:

-Τη δεκαετία του ’70 ο καπιταλιστικός κόσμος άλλαξε για τα καλά. Κομμάτι αυτής της αλλαγής ήταν και η μετατροπή της γλώσσας του περιβάλλοντος σε κρατική γλώσσα με τα όλα της. Η «περιβαλλοντική κρίση» είχε από τη μία μια ταξική όψη: ήταν κατάλληλη για την επιβολή συγκεκριμένων πειθαρχήσεων και πολιτικών, έχοντας μάλιστα μια προοδευτική εσάνς. Από την άλλη είχε μια όψη διακρατικού ανταγωνισμού. Η γλώσσα του περιβάλλοντος επέκτεινε την κρατική επικράτεια «στους αιθέρες, τους ωκεανούς, τους πόλους, ακόμα και το διάστημα», όπως έλεγε τότε κι ένας κατεξοχήν Αμερικανός ειδικός.^[5]Ο ειδικός ήταν ο Τζορτζ Κέναν. Περισσότερα για αυτές τις ιδέες στο «Καθαρός Αέρας κι Αέρας Κοπανιστός», Antifa … Continue reading

-Τη δεκαετία του ’90 ο καπιταλιστικός κόσμος ξανάλλαξε. Από το 1991 και μετά η στρατηγική των ΗΠΑ είναι η διάλυση μιας πλατιάς ζώνης στην περιφέρεια της Ευρασίας, μιας ζώνης της οποίας τμήμα είναι και η Ελλάδα. Ο στόχος είναι όλα τα κράτη της περιοχής να πλακώνονται αναμεταξύ τους, ώστε να επιτευχθεί αυτό που λέγεται «ανάσχεση» των μεγάλων ευρασιατικών δυνάμεων, δηλαδή της Ρωσίας και της Κίνας.^[6]Ο ειδικός που χάραξε τη στρατηγική της «ανάσχεσης» όλως τυχαίως ήταν και πάλι ο Τζορτζ Κέναν. Περισσότερα … Continue reading Το πλάκωμα ξεκίνησε το 1991. Η Ελλάδα συμμετέχει κανονικά και με τα όλα της σε αυτό το πλάκωμα από την αρχή του, έχοντας στο επίκεντρο την εμπλοκή της στα Βαλκάνια και την ανάσχεση του τουρκικού κράτους και ελπίζοντας να αδράξει τυχόν ευκαιρίες σε περίπτωση που βρει την Τουρκία μπόσικη. Αυτό οδήγησε στις ιστορίες με το όνομα της Μακεδονίας και με τον «παρ’ ολίγον πόλεμο» των Ιμίων.

Έχοντας κατά νου αυτά λοιπόν, πάμε να δούμε μια μικρή ιστορία της προστασίας του «απέραντου γαλάζιου» των ελληνικών θαλασσών.

Natura 2000: μια φιλόδοξη ιδέα

Οι πρώτες νομικές ρυθμίσεις για την προστασία του περιβάλλοντος συγκεκριμένων περιοχών εμφανίστηκαν – πότε άλλοτε; – μέσα στα ‘70s. Το 1971 υπογράφηκε η σύμβαση Ραμσάρ για τους «υγροβιότοπους διεθνούς σημασίας» και το 1979 τα κράτη της ΕΟΚ υπέγραψαν την οδηγία 79/409 για τη διατήρηση των άγριων πτηνών. Την ίδια περίοδο (το 1973) άρχισε να συζητιέται και η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, την οποία παπαγαλίζουν τα τελευταία χρόνια όλοι οι Έλληνες ειδικοί που θέλουν να υποστηρίξουν ότι όλο το Αιγαίο ανήκει στην Ελλάδα. Όλες αυτές οι νομικές καινοτομίες όμως μπήκαν στον πάγο για μια-δυο δεκαετίες και ξαναβγήκαν στο προσκήνιο με το που φούντωσε ο παγκόσμιος πόλεμος: δηλαδή στις αρχές των ‘90s.

Με την έναρξη του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας πήραν μπροστά μια σειρά από διαδικασίες. Διαδικασίες πολεμικές που όμως εκφράζονταν σε διαφορετικές γλώσσες, όπως η ενέργεια και το περιβάλλον.

Το 1992 η ΕΟΚ υπέγραψε μια οδηγία που έμεινε γνωστή ως δίκτυο Natura 2000, η οποία θα καθόριζε ποιες περιοχές έχουν «σπουδαία οικολογική σημασία». Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας τέθηκε τελικά σε ισχύ το 1994. Το «τέθηκε σε ισχύ» βέβαια είναι λίγο καταχρηστικό γιατί τη σύμβαση αρνήθηκαν να υπογράψουν κάμποσα κράτη, μεταξύ των οποίων και η Τουρκία. Οι θάλασσες μπήκαν στο επίκεντρο του διεθνούς διακρατικού ανταγωνισμού.  Και το 1995 το ελληνικό κράτος ψήφισε τον ν. 2289/95, ο οποίος ρύθμιζε την έρευνα και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και ξεκίνησε στα καπάκια να παραχωρεί «θαλάσσια οικόπεδα» προς έρευνα.

Ας μείνουμε προς το παρόν στο δίκτυο Natura. Το κάθε κράτος έπρεπε να συντάξει μια λίστα με τέτοιες περιοχές και να την υποβάλει στην ευρωπαϊκή ένωση. Έπειτα θα είχε υποχρέωση να τις «προστατέψει» (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) και θα λάμβανε γι’ αυτό το σκοπό και κάτι ευρωπαϊκά κονδύλια. Σήμερα το δίκτυο Natura 2000 περιλαμβάνει περίπου το 15% του εδάφους της Ε.Ε. Το ελληνικό κράτος, από πλευράς του, κατάλαβε αμέσως ότι οι περιοχές που θα έβαζε στο δίκτυο natura θα αποκτούσαν ευρωπαϊκή αναγνώριση, ίσως και κάποιου είδους «προστασία» με ευρωπαϊκά κονδύλια. Έτσι βιάστηκε να εντάξει ήδη από το 1994 στο δίκτυο Natura ό,τι λαγκάδι και νησάκι βρήκε που να έχει πάνω έστω και έναν γλάρο. Κάπως έτσι βρέθηκε στο δίκτυο Natura το 27% της χερσαίας έκτασης της Ελλάδας και το 19% των θαλάσσιων υδάτων της (το οποίο τώρα ο Κούλης θέλει να επεκτείνει στο 32%). Δηλαδή, η Ελλάδα έσπευσε να χαρακτηρίσει προστατευόμενες σχεδόν τις διπλάσιες περιοχές απ’ όλα τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη.^[7]Για τα ευρωπαϊκά ποσοστά βλ. Wikipedia -> Natura 2000. Για τα ελληνικά ποσοστά βλ. «Το θαλάσσιο δίκτυο Natura επεκτείνεται», … Continue reading

Κι αμέσως επιδόθηκε στην «προστασία» αυτών των περιοχών… με φρεγάτες.

Ο παρ’ ολίγον πόλεμος των Ιμίων ως οικολογία

Την άνοιξη του 1995, μια οικολογική οργάνωση, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, ανακάλυψε ότι στα Ίμια και τις άλλες βραχονησίδες που διεκδικούσε για λογαριασμό της η Ελλάδα, ζούσαν άφθονα σπάνια πουλιά, όπως ο «αιγαιόγλαρος, το κιρκινέζι και ο σπιζαετός». Τα μήντια της εποχής έσπευσαν να χαρακτηρίσουν το έργο της Ορνιθολογικής «ηρωικό». Ένα τυπικό ρεπορτάζ της εποχής πήγαινε ως εξής:

Είναι οι μόνιμοι κάτοικοι των βραχονησίδων μας. Οι αιγαιόγλαροι… Τα τρία τελευταία χρόνια όμως κάποιοι παρακολουθούν αυτό το απειλούμενο είδος. Και οι νησίδες και βραχονησίδες όπου οι αιγαιόγλαροι ζουν, αποκτούν και διακριτική, ανθρώπινη ζωή. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι στρατιωτικοί, ούτε ντόπιοι νησιώτες. Ονομάζονται Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και είναι μια χούφτα νέα παιδιά. Αγωνίζονται, με οικολογικά και βιολογικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με πληθώρα κεφιού και λαχτάρας, να προστατέψουν τους αιγαιόγλαρους, τους τελευταίους κατοίκους ερημικών και ερημωμένων πατρίδων.^[8]«Οι γλάροι των βραχονησίδων», Τα Νέα¸11/07/1997.

Εν μέσω τέτοιων γλυκανάλατων άρθρων λοιπόν, η Ορνιθολογική υπέβαλλε τον Αύγουστο του 1995 μια πρόταση για την «ανάδειξη και προστασία της οικολογικής αξίας των βραχονησίδων, η οποία θα εξυπηρετούσε και σημαντικούς εθνικούς σκοπούς».^[9]«Η οικολογική σημασία της Ίμια», Αυγή, 31/01/1996. Ο τονισμός δικός μας. Το ποιοι ήταν αυτοί οι «σημαντικοί εθνικοί σκοποί» έγινε σαφές πέντε μήνες αργότερα, όταν ο ελληνικός κι ο τουρκικός στόλος έκατσαν γύρω από τα Ίμια και κοιτάζονταν να δουν ποιος θα βλεφαρίσει πρώτος. Γύρω από τα Ίμια, δηλαδή γύρω από έναν βράχο «στον οποίο δεν κατοικούν άνθρωποι, αλλά κάτι λαγοί, θαλασσοπούλια και κατσίκια», όπως έλεγε τότε το CNN.  Το ελληνικό κράτος όμως βολευόταν και με τα θαλασσοπούλια.

Εκείνη την εποχή, η υπόθεση των Ιμίων φάνηκε εντελώς αναπάντεχη, σαν να προέκυψε από το πουθενά. Σήμερα γνωρίζουμε περισσότερα για την έναρξη της νέας φάσης του παγκοσμίου πολέμου, την εμπλοκή της Ελλάδας, τα μέσα και τις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν, τη σημασία της γλώσσας του περιβάλλοντος σ’ αυτή την υπόθεση. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η «κρίση των Ιμίων» προέκυψε από συγκεκριμένες ενέργειες του ελληνικού κράτους, που είχαν και μια τέτοια περιβαλλοντική όψη. Ο «παρ’ ολίγον πόλεμος» πάγωσε για λίγο τις βλέψεις του ελληνικού κράτους. Ενώ όμως αυτές πάγωσαν, οι περιοχές Natura συνέχισαν.

Μια εβδομάδα μετά την κρίση των Ιμίων, η εφημερίδα Αυγή φιλοξένησε ένα ρεπορτάζ με τίτλο «Ο Ακριτικός Πλούτος». Το ρεπορτάζ μιλούσε για τους αιγαιόγλαρους, τους σπιζαετούς και τις φώκιες και κατέληγε με την πρόταση του προέδρου της Ορνιθολογικής Εταιρείας Κ. Βασιλάκη να ενταχθούν τα Ίμια και οι υπόλοιπες βραχονησίδες στο δίκτυο Natura, καθώς «η ανακήρυξή τους σε προστατευόμενες περιοχές θα εξασφάλιζε τη μόνιμη παρουσία ανθρώπων και τη θωράκιση της ελληνικότητάς τους».^[10]«Ο ακριτικός πλούτος», Αυγή, 4/2/1996.

Πράγματι, τον Αύγουστο του 1996, τα Ίμια και οι γύρω βραχονησίδες εντάχθηκαν στο δίκτυο Natura. Ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΠΕΧΩΔΕ), Κ. Λαλιώτης, ήταν ο πρωτομάστορας αυτής της πολιτικής. Το ΥΠΕΧΩΔΕ ήταν αυτό που χρηματοδοτούσε τις έρευνες της Ορνιθολογικής και των άλλων περιβαλλοντικών ΜΚΟ για τις βραχονησίδες, το ΥΠΕΧΩΔΕ ήταν που συνέταξε τη λίστα με τις ελληνικές περιοχές Natura, και το ΥΠΕΧΩΔΕ ήταν που ενέταξε στη λίστα τα Ίμια και τις υπόλοιπες βραχονησίδες του Αιγαίου. Είμαστε βέβαιοι πως το ΥΠΕΧΩΔΕ χρηματοδοτούσε και τα αντίστοιχα «οικολογικά» ρεπορτάζ των εφημερίδων.

Το 1997, η εφημερίδα Ριζοσπάστης προσπαθούσε να εκφράσει το θαυμασμό της για την Ορνιθολογική Εταιρεία και το πατριωτικό της έργο σε συνδυασμό με την κριτική της στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Το αποτέλεσμα είναι ιδιαιτέρως αμήχανο:

[…] της έξοχης δουλιάς [sic] της για τα πουλιά του Αιγαίου η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Μέσα από ένα πλούσιο και ταυτόχρονα εντυπωσιακό φωτογραφικό υλικό και επεξηγηματικά κείμενα (το βιβλίο είναι δίγλωσσο) η ΕΟΕ προσπαθεί να αναδείξει διά μέσου του κόσμου των πουλιών το φυσικό χαρακτήρα του αρχιπελάγους του Αιγαίου που διαμορφώνεται από τη θάλασσα, τις βραχονησίδες, τη χαμηλή βλάστηση κλπ. Η έκδοση έγινε με τη χρηματοδότηση του ΥΠΕΧΩΔΕ. Κι εδώ είναι το ευτράπελο. Ένα υπουργείο που ευθύνεται για τη βαρβαρότητα της συμπεριφοράς του στο περιβάλλον (Σπάτα, Πάρκο Ελευθερίας, Εγνατία, ΦΙΞ) βοηθά μια μη κυβερνητική οργάνωση με σημαντική προσφορά. Αντιφάσεις, άλλοθι για την πολιτική του ή εκταμίευση (υποχρεωτική) κάποιων κονδυλίων; Ό,τι και αν συμβαίνει, αυτό που έχουμε να σημειώσουμε είναι ότι η δουλιά της ΕΟΕ είναι κάτι περισσότερο από καλή.^[11]«Ο ακριτικός πλούτος», Αυγή, 4/2/1996.

Τα χρόνια που ακολούθησαν την κρίση των Ιμίων, το ελληνικό κράτος αναδιπλώθηκε. Οι περιοχές Natura μπορεί να κατοχυρώθηκαν, η «προστασία» τους όμως μπήκε στον πάγο. Ο Ριζοσπάστης υπερθεματίζοντας σε πατριωτισμό, παραπονιόταν:

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγχαίρει την Ελλάδα, γιατί έχει προτείνει ένα μακρύ κατάλογο με προστατευόμενους φυσικούς χώρους, όπως προβλέπει η οδηγία 43 του 1992 (οδηγία “Habitats”). Λυπάται, όμως, γιατί η Ελλάδα δεν έχει ενσωματώσει την οδηγία στην εθνική της νομοθεσία, παρά την καταδίκη της από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.^[12]«Προσφυγή κατά της Ελλάδας μετά πολλών … επαίνων», Ριζοσπάστης, 31/7/1998.

Οι ελληνικές βλέψεις για πλήρη κυριαρχία στο Αιγαίο όμως αναγκάστηκαν να μπουν στο ψυγείο και να περιμένουν. Ξαναβγήκαν στο προσκήνιο μετά το 2010, με την έλευση της κρίσης και την όξυνση των διακρατικών ανταγωνισμών στη Μέση Ανατολή.

Προστασία του Αιγαίου εν μέσω κρίσης

Η νέα φάση του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού ξεκίνησε με τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου, τον επονομαζόμενο και «Γιωργάκη» να κηρύττει χρεοκοπία από το γραφικό Καστελόριζο. Αυτό που ακολούθησε ήταν η εξοικείωση όλων μας με την ΑΟΖ, τα 6 και τα 12 ναυτικά μίλια, τις βραχονησίδες, τις ελληνικές πετρελαϊκές εξερευνήσεις στα πιθανο-κοιτάσματα του Αιγαίου, την «τουρκική προκλητικότητα» και άλλα πολλά. Μαζί, ίσως λίγο πιο αθόρυβα, ξανάρχισε να δουλεύεται και η περιβαλλοντική προστασία των θαλασσών.

Το Σεπτέμβριο του 2010 το ελληνικό κράτος χαρακτήρισε μια σειρά περιοχών ως Ζώνες Ειδικής Προστασίας και το 2016 άρχισε να αναθεωρεί τον κατάλογο των περιοχών Natura, προσθέτοντας 100 ακόμη περιοχές μεταξύ των οποίων κι ένα κάρο βραχονησίδες και θαλάσσιες περιοχές στα παράλια της Τουρκίας.^[13]«Το θαλάσσιο δίκτυο Natura επεκτείνεται», Η Καθημερινή, 2/7/2016.

Το 2018, όταν η λίστα τελικά εγκρίθηκε, το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών αντέδρασε λέγοντας τα εξής:

Η χώρα μας δεν φέρει καμία αντίρρηση στους γενικούς στόχους και το περιεχόμενο των περιβαλλοντικών προγραμμάτων της ΕΕ, όπως το «Natura 2000» και το Corine Bird Directive, κλπ. Ωστόσο, είναι ευρέως γνωστό ότι η Ελλάδα εκμεταλλεύεται εδώ και καιρό αυτά τα προγράμματα σε σχέση με τα ζητήματα που αφορούν το Αιγαίο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Ελλάδα εκμεταλλεύεται το πρόγραμμα της ΕΕ, «Νatura 2000», μέσω της εθνικής της νομοθεσίας. Η Ελλάδα, μετά την κρίση των Ιμίων το 1996, συμπεριέλαβε στο πρόγραμμα «Natura 2000» τις βραχονησίδες των Ιμίων, καθώς και κάποια άλλα νησιά του Αιγαίου, όπου η κυριαρχία τους δεν έχει παραχωρηθεί στην Ελλάδα μέσα από διεθνείς συμφωνίες.^[14]«Τουρκικό ΥΠΕΞ: Δεν υπάρχει αμφιβολία σχετικά με την κυριαρχία μας πάνω στα Ιμια – Άμεση απάντηση από την … Continue reading

Το ελληνικό υπουργείο εξωτερικών χαρακτήρισε προκλητική την ιδέα ότι θα μπορούσε να εργαλειοποιεί την προστασία το περιβάλλοντος για να ενισχύσει τις βλέψεις του στο Αιγαίο και απάντησε με το διόλου προκλητικό «να μετράτε τα λόγια σας». Μάλιστα ο πάλαι ποτέ υπουργός ΠΕΧΩΔΕ των 90s Κ. Λαλιώτης έσπευσε να τοποθετηθεί στη συζήτηση για να δικαιώσει τις προ εικοσαετίας κινήσεις του ως υπουργός. Το 2018 ο Λαλιώτης ήταν ιδιαιτέρως αναλυτικός στα λεγόμενά του, πιθανότατα διότι η διεκδίκηση της υστεροφημίας υπερέβη την εχεμύθεια. Ο πρώην υπουργός είπε τα εξής:

Το Δίκτυο NATURA2000 κατοχυρώνει συνδυαστικά τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας σε κρίσιμες περιοχές στα νησιά του Αιγαίου και στον Έβρο γιατί αυτές οι προστατευόμενες περιοχές απεικονίζονται και επικυρώνονται στον Ευρωπαϊκό Κατάλογο NATURA 2000 και κατ’ επέκταση στους αντίστοιχους Ευρωπαϊκούς Χάρτες και προστατεύονται από Ευρωπαϊκές Οδηγίες. […] Με αυτόν τον τρόπο, αυτονόητα, κατοχυρώνουν ζωτικά εδαφικά και κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας. […] Το Δίκτυο NATURA 2000 είναι πολύ κρίσιμο και εξόχως χρήσιμο για την Ελλάδα τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Θράκη.^[15]«Κώστας Λαλιώτης: “Το Δίκτυο Νatura 2000 ακυρώνει την στρατηγική της Τουρκίας για τις Γκρίζες Ζώνες”», … Continue reading

Ο υπουργός Περιβάλλοντος (πλέον στον τίτλο έχει ξεμείνει μόνο το περιβάλλον – τα δημόσια έργα πήγαν φούντο) μας διαβεβαίωσε ότι τα πάρκα θα έχουν στόχο την «προστασία θαλάσσιων θηλαστικών και θαλασσοπουλιών» και ότι «τα όρια τους θα καθοριστούν έπειτα από ειδική επιστημονική μελέτη, δεν θα καθοριστούν με πολιτικούς όρους». Συμπλήρωσε ότι «για την επιτήρηση των δύο εθνικών πάρκων θα δημιουργηθεί ένα υπερσύγχρονο σύστημα παρακολούθησης με drones και ραντάρ, που θα μεταδίδουν πληροφορία σε πραγματικό χρόνο, αλλά και σκάφη επέμβασης».^[16]«Nέα θαλάσσια πάρκα, περιορισμός στην αλιεία – Οι δεσμεύσεις της Ελλάδας στη διεθνή διάσκεψη «Our Ocean»», Η … Continue reading

Το ελληνικό κράτος δηλαδή, την ίδια στιγμή που ανακοινώνει την αναμόρφωση των ενόπλων δυνάμεών του με τίτλο Ατζέντα 2030, την ίδια στιγμή που αγοράζει εξοπλισμούς με το τσουβάλι, την ίδια στιγμή που μιλά δημόσια για χάι-τεκ ένοπλες δυνάμεις, για γυναίκες στο στρατό, για φινλανδικά μοντέλα ενόπλων δυνάμεων, για αντιπυραυλικούς θόλους στα πρότυπα του Ισραήλ και άλλα τέτοια… ε, ταυτόχρονα ανακοινώνει κι ότι θέλει να στήσει ένα σύστημα παρακολούθησης με drone και radar σε όλο το Αιγαίο. Αλλά αυτό υποτίθεται πως δεν έχει σχέση με το στρατό. Όχι, όχι. Αυτό είναι για την «προστασία της θαλάσσιας χελώνας και των αιγαιόγλαρων». Λέτε να μας περνάνε λίγο για μαλάκες; Και σα να μην έφτανε αυτό, το ελληνικό κράτος σκοπεύει να τα κάνει όλα αυτά με ένα σκασμό ευρωπαϊκά λεφτά.^[17]«Απαγορευμένες ζώνες για τις μηχανότρατες και νέες προστατευόμενες περιοχές – Οι δεσμεύσεις για τις … Continue reading

Η Τουρκία φυσικά αντέδρασε λέγοντας πως η Ελλάδα εργαλειοποιεί το περιβάλλον, η Ελλάδα απάντησε ότι η Τουρκία πολιτικοποιεί ένα αμιγώς περιβαλλοντικό ζήτημα και πέρα από μερικά εκατέρωθεν γαυγίσματα το πράγμα έμεινε εκεί (φυσικά μέχρι νεωτέρας, γιατί μια ιστορία πενήντα χρόνων δεν σταματά έτσι απλά).^[18]«Η Τουρκία αντιδρά για τα θαλάσσια πάρκα: Αμφισβητεί την κυριαρχία νησιών του Αιγαίου», Η Καθημερινή, 10/04/2024 … Continue reading

Αξίζει όμως να θυμίσουμε το εξής: η στρατηγική του ελληνικού κράτους απέναντι στην Τουρκία παριστάνει ότι είναι ανακλαστική και τοπική: αναγκαστικές -και μάλλον κόσμιες- απαντήσεις στην «αναίτια τουρκική προκλητικότητα». Στην πραγματικότητα η ελληνική αντιτουρκική στρατηγική είναι ενεργητική και παγκόσμια: συνίσταται από σειρά ελληνικών πρωτοβουλιών και συνιστά τον πυρήνα της συμμετοχής του ελληνικού κράτους στον παγκόσμιο πόλεμο.^[19]Αυτά λέγαμε πέρυσι τέτοια εποχή στο «Ποτέ μην τα βάζεις με την Τουρκία μοναχούλης σου», Antifa #84, 03/2023.

Το βέβαιο πάντως είναι πως «όλα αυτά» δεν είναι αποκλειστικά προσανατολισμένα στην Τουρκία. Μπορεί η διάλυση του τουρκικού κράτους να αποτελεί τον διακαή πόθο και τον πολικό αστέρα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά το ελληνικό κράτος γνωρίζει καλά ότι αυτό που συντελείται είναι ένας παγκόσμιος πόλεμος με τα όλα του. Και έχει κάθε πρόθεση να ανακατευτεί σε όλα τα μέτωπα που ξανοίγονται εμπρός του: από την Ουκρανία ως την Παλαιστίνη κι από την Λιβύη ως την Υεμένη και τη διώρυγα του Σουέζ.

Τα θαλάσσια πάρκα και η προστασία του σπιζαετού λοιπόν δεν έχουν στο νου τους μόνο την Τουρκία. Αποτελούν μια συνολικότερη γλώσσα, τη γλώσσα του περιβάλλοντος, η οποία μεταξύ των άλλων κρατικών χρήσεων που διαθέτει, διαθέτει κι αυτήν: την επέκταση της επικράτειας και το καλύτερο πλασάρισμα στους διακρατικούς ανταγωνισμούς.

Μ’ αυτή την έννοια, οι σπιζαετοί, οι φώκιες και οι αιγαιόγλαροι δεν είναι ζώα. Είναι κομμάτι της συνολικότερης πολεμικής προετοιμασίας ενός κράτους που βαδίζει ολοταχώς προς το σφαγείο.

---

Κάτι λίγοι χάρτες πάντα είναι χρήσιμοι

Περιοχές Natura στην Ελλάδα

Περιοχές που προστέθηκαν στο δίκτυο Natura το 2018

Αύγουστος 1996, εφτά μήνες μετά το επεισόδιο των Ιμίων, τα Ίμια εντάσσονται στις περιοχές Natura κάτω από την ταμπέλα Arkoi, Leipsoi, Agathonisi kai Vrachonisides. Ο λόγος φυσικά ήταν για να προστατευτεί η πράσινη χελώνα…

Η έκταση που θα καταλαμβάνουν τα δύο νέα «εθνικά θαλάσσια πάρκα» ξεπερνά κάθε έννοια θαλάσσιας κυριαρχίας σε όσα μίλια κι αν προσπαθήσουν να την ορίσουν οι Έλληνες.

Οικολογικές Εκδηλώσεις χωρίς «ειρηνικό χαρακτήρα»

Εφημερίδα Αυγή 02/2/1996. Μία εβδομάδα αφότου τουρκικός κι ελληνικός στόλος σφίγγονται έξω απ’ τα Ίμια λέγοντας ο ένας στον άλλον «τι κοιτάς ρε βλάκα;». Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία «εξηγεί ότι η ελληνικότητα των βραχονησίδων μπορεί να θωρακιστεί μέσω της οικολογικής τους αξίας». ΤΟ ΥΠΕΧΩΔΕ αδιαφορεί για την ελληνικότητα και «οργανώνει σύσκεψη με θέμα την προστασία του περιβάλλοντος των βραχονησίδων». Η τουρκική περιβαλλοντική οργάνωση Μεσόγειος SOS «δηλώνει ότι οι φώκιες απειλούνται από τις κινήσεις των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων». Κι όλοι μαζί μας δουλεύουν ψιλό γαζί.

Φώκιες Παντού

Η λίστα αυτή χρησιμοποιήθηκε για να υποστηριχτεί πως οι βραχονησίδες μας είναι «τόποι προστασίας της άγριας ζωής». Στη λίστα αναγράφονται  25 νησιά όπου είχαν σημειωθεί 71 εμφανίσεις φωκών από το 1991 ως το 1996. Με πρόχειρα μαθηματικά αυτό σημαίνει κάτι λιγότερο από 3 ανά νησί. Δηλαδή κάτι λιγότερο από μισή φώκια ανά νησί ετησίως. Αν υπολογίσουμε κι ότι η λίστα έχει μέσα και κάτι κανονικά νησιά κι όχι μόνο κάτι τοσοδούλικα βραχάκια, το νούμερο που αντιστοιχεί στις βραχονησίδες πρέπει να μειώνεται κι άλλο. Τα Ίμια ακούγονται στ’ αλήθεια υγροβιότοπος με τα όλα τους, ε;

Εποικισμοί

Το CNN περιέγραφε τα Ίμια ως έναν βράχο «στον οποίο δεν κατοικούν άνθρωποι, αλλά κάτι λαγοί, θαλασσοπούλια και κατσίκια». Και μπορεί το ελληνικό κράτος να βρήκε χρήση και γι’ αυτά, αλλά δεν αρκέστηκε εκεί. Προσπάθησε να φυτέψει και ανθρώπους πάνω στις βραχονησίδες, μπας και τις μετατρέψει τεχνηέντως σε «νησιά».

Το καλοκαίρι του 1995 ο τότε υφυπουργός Άμυνας Μ. Μπεντενιώτης, μαζί με τον υπουργό Αιγαίου Α. Κοτσακά είχαν εκπονήσει ένα πρόγραμμα εποικισμού 18 βραχονησίδων με πρόσχημα – τι άλλο; – την προστασία του περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα περιλάμβανε το χτίσιμο σπιτιών και τη δωρεάν παροχή τους σε 1.700 υποψήφιους πράκτορες εεε… κατοίκους. Για να καταλάβετε τη σύνθεση των υποψηφίων, ο Μ. Μπεντενιώτης έλεγε ότι « είχε εκφραστεί μεγάλο ενδιαφέρον από μια ομάδα αποστράτων του πολεμικού μας ναυτικού».^[20]Μ. Μπεντενιώτης, «Ο Σημίτης με άλλαξε Υπουργείο για να μην εποικίσω 18 βραχονησίδες!», Εστία, 13/4/2021. Το άρθρο … Continue reading

Λίγους μήνες αργότερα, το γνωστό επεισόδιο έβαλε το σχέδιο «εποικισμός» πίσω στο ντουλάπι και οδήγησε στη μετάθεση του Μπεντενιώτη σε άλλο υπουργείο. Το σχέδιο ξαναβγήκε από το ντουλάπι το 2017, ακριβώς δηλαδή πάνω στην ώρα που το ελληνικό κράτος προσέθετε 100 νέες περιοχές στο δίκτυο Natura. Το όλο πράγμα πέρασε στα ψιλά: ο υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής του Σύριζα, Ν. Σαντορινιός, απαντώντας σε ερώτηση του βουλευτή της Χρυσής Αυγής Ν. Κούζηλου, ανέφερε πως καταβάλλονται προσπάθειες για την προοπτική κατοίκησης 28 μικρών νησιών και βραχονησίδων ώστε αυτά να αποκτήσουν οικονομική δραστηριότητα για εθνικούς κυρίως λόγους». Δεν ήταν απλά άλλη μία επίδειξη συνεργασίας Σύριζα-Χ.Α. Ήταν η επαναφορά μιας βαθιά ελληνικής πολιτικής που δε γνωρίζει κόμματα.

Σπιζαετός – Η πέτρα του Σκανδάλου

Καλά, γι’ αυτό κάνετε έτσι;