Το απαράμιλλο πήξιμο, που επί δύο μήνες υπήρξε προαπαιτούμενο για να κρατήσουμε τα μυαλά μας στη θέση τους, ήταν και παραγωγικό. Μεταξύ άλλων οδήγησε και σε μια έκδοση με τίτλο «Μάσκες, Επιδημίες και Κρατική Πολιτική» που αυτή τη στιγμή πουλιέται στα γνωστά σημεία διανομής.
Όποια θέλει να μάθει περισσότερα για αυτή την έκδοση μπορεί να ανατρέξει στις αντίστοιχες περιοχές του autonomeantifa.gr. Εδώ από την άλλη, θα θέλαμε να σημειώσουμε κάτι επιπλέον που μάθαμε κοιτάζοντας αυτή την έκδοση ξανά και ξανά, αφότου μετατράπηκε σε χαρτί.
Φυλλομετρώντας λοιπόν, το μάτι μας έπεσε σε ετούτη την απεικόνιση ενός μεσαιωνικού «Plague Doctor». Η λεζάντα που τη συνοδεύει στην έκδοσή μας, εξηγεί ότι πρόκεται για «χαρακτικό του Paul Furst» με πιθανή ημερομηνία 1721. Ο «γιατρός» που απεικονίζεται, κυκλοφορούσε ντυμένος κατ’ αυτόν τον τρόπο στη πανωλόβλητη Μασσαλία. Και σύμφωνα με την ίδια λεζάντα, «φοράει τη διαβόητη μάσκα με το ράμφος» που περιείχε «διάφορα βότανα που υποτίθεται πως εμπόδιζαν τον ιό να περάσει».
Κάναμε δηλαδή διάφορα λάθη. Ας πούμε, θα πρέπει να ήταν δύσκολο «τα βότανα» να «εμποδίζουν τον ιό να περάσει» σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι ιδέα δεν είχαν ότι υπάρχουν «ιοί». Από την άλλη όμως, τα λάθη μας είναι και διαφωτιστικά. Δείτε για παράδειγμα τον τρόπο με τον οποίο εμείς οι σύγχρονοι πέφτουμε θύματα της απόκοσμης μεταμφίεσης ετούτου του γιατρού του 18ου αιώνα.
Συγκεκριμένα, κανονικά θα αρκούσε μια ματιά για να καταλάβουμε ότι ο άνθρωπος έχει ντυθεί επίτηδες κοράκι, θάνατος και χάρος. Κι όμως, εμείς, οι σύγχρονοι αναγνώστες, πιστεύουμε τις αιτιολογήσεις περί «ράμφους με βότανα», που «εμπόδιζε» δεν ξέρουμε ακριβώς τι. Αυτή η πρόθυμη νοητική συμμόρφωση με τις ρητές εξηγήσεις που συνόδευαν την παράδοξη μεταμφίεση του 1721, εξηγείται. Τότε, όπως και τώρα, όταν κάποιο, κατά τα άλλα λογικό, ανθρώπινο ον, επιδίδεται σε φαινομενικά αναίτια και εντελώς απόκοσμη συμπεριφορά, αμέσως δημιουργεί την ανάγκη να πιστέψεις ότι κάπου, κάπως, υπάρχει κάποια ορθολογική εξήγηση. Αν το σκεφτούμε, καταλαβαίνουμε ότι είμαστε συνηθισμένοι να νομίζουμε ότι όλα, και ειδικά η συμπεριφορά των «λογικών ανθρώπων», έχουν κάποιο λογικό κίνητρο. Αυτή η κατά τα άλλα λειτουργική αντίληψη όμως, διαθέτει και μια παράξενη αντίστροφη όψη. Συγκεκριμένα, όταν το κίνητρο κάποιας συμπεριφοράς είναι τόσο απόκρυφο που δεν το αντιλαμβανόμαστε, ή όταν το κίνητρο είναι τόσο φρικτό που δυσκολευόμαστε να το αποδεχτούμε, η διάκριση λογικού και παράλογου καταρρέει και μαζί ο κόσμος όλος. Η αίσθηση που προκύπτει είναι τόσο φρικτή, που είμαστε έτοιμοι να υιοθετήσουμε οποιαδήποτε αιτιολόγηση βρεθεί πρόχειρη. Ολόκληρη η ταινία Scream είναι βασισμένη σε αυτό το παιχνίδι μεταξύ μεταμφιέσεων και παραλόγου (αν και το παίρνει στην πλάκα).
Μπορεί όλα ετούτα να φαίνονται κάπως υπερβολικά σε ορισμένους από τους αναγνώστες που έφτασαν έως εδώ. Κι όμως, η ίδια η περίπτωση του χαρακτικού με τον plague doctor έρχεται να τους διαψεύσει με πάταγο. Κοιτάξτε: ακόμη και τρεις αιώνες μετά, εμείς, οι «σύγχρονοι αναγνώστες» ετούτου του παλιού χαρακτικού, είμαστε τόσο προετοιμασμένοι να υιοθετήσουμε κάποια «ορθολογική» εξήγηση (ότι τα βότανα εμποδίζουν τον ιό), που καταντάμε τυφλοί στην κυριολεξία! Το μάτι μας αναζητά το λογικό και όχι το παράλογο, το προφανές και όχι το υπόκωφο. Συνεπώς αποτυγχάνουμε συστηματικά να εντοπίσουμε ότι και τα γάντια της στολής είναι σχεδιασμένα ώστε να ολοκληρώνουν τη μεταμφίεση σε κοράκι! Πράγματι, είναι ραμμένα ώστε να μοιάζουν με νύχια, παρά τις προφανείς δυσκολίες που δημιουργούσε κάτι τέτοιο στην καθημερινότητα του «γιατρού», και σίγουρα δίχως «βότανα» και λοιπές «επιστημονικές εξηγήσεις».
Ακόμη χειρότερα, τα σύγχρονα μάτια είναι τόσο έτοιμα να πιστέψουν τις «επιστημονικές εξηγήσεις» των ιατρικών μεταμφιέσεων, που αποτυχαίνουν συστηματικά να κοιτάξουν το φόντο της εικόνας. Εκεί, κάτω αριστερά, παρατίθεται η καθημερινή πρακτική εφαρμογή ετούτης της μεταμφίεσης του «γιατρού» σε θάνατο: ένας καλός συνάδελφος, πανομοιότυπα μεταμφιεσμένος, κυνηγάει μικρά ανθρωπάκια που τρέχουν πανικόβλητα. Γιατί τα κυνηγάει ο χάρος!
Ο σοφός κύριος Furst, που έφτιαξε το χαρακτικό, δεν επεδίωκε να μας εξαπατήσει. Αντιθέτως, φρόντισε να απεικονίσει με ακρίβεια τα γάντια-νύχια, όχι μόνο στη μεγάλη, αλλά και στη μικρή φιγούρα του γιατρού. Φρόντισε ακόμη και να απεικονίσει την καθημερινή εφαρμογή ετούτης της απόκοσμης μεταμφίεσης, στο λεπτομερές του φόντο. Κι όμως, εμείς, αυτοεξαπατούμαστε και τυφλωνόμαστε. Γιατί αλλιώς θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι ετούτη εδώ είναι μια μεταμφίεση σχεδιασμένη να τρομοκρατήσει, να ασκήσει εξουσία μέσω του φόβου. Και μαζί θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν ανθρώπινα όντα ικανά να σκεφτούν κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Οι σημερινοί γιατροί τα γνωρίζουν όλα αυτά καλά. Φοράνε τις περίφημες λευκές μπλούζες για παρόμοιους λόγους. Για να ξεχωρίζουν από το κατώτερο προσωπικό. Για να δείχνουν αγνοί και ανώτεροι. Και βέβαια, για να φαίνονται καλά τα αίματα.
Λογικά λοιπόν, η περίπλοκη, 10% ρητή και 90% άρρητη, επίδραση του αντικειμένου που τελευταία αποκαλείται «αντιεπιδημική μάσκα», δεν τους είναι καθόλου άγνωστη.
